De Imme in De Weerribben

Genezen van Lyme, deel 2

Teken in verschillende stadia
Aan Het Roer van mijn gezondheid

Zoals in een eerder blog geschreven is bij mij voor de tweede keer de ziekte van Lyme geconstateerd. De vraag ‘Hoe ga ik aan het roer van mijn gezondheid staan?’ is voor mij dus actueler dan ooit. Aangezien ik in de Imme retreats geef rond het onderwerp voeding & gezondheid leek het mij boeiend jullie lezers in dit proces te delen. Niet omdat dit ‘de weg’ is maar om te vertellen hoe ik aan het roer van mijn gezondheid ga staan. En, tegelijkertijd, werkt het schrijven van dit verhaal op een positieve manier door op mijn genezingsproces. Schrijven zorgt ervoor dat mijn eigen onderzoek intenser wordt.

85% symptoomvrij van Lyme
Aangezien het onvermijdelijk is dat ik met het schrijven van de blogs achter de feiten aanloop wil ik beginnen met te zeggen dat het goed gaat met mij. Ik voel me blij, gezegend en 85% gezond. De Lyme symptomen die ik nog herken zijn een lichte spierspanning in mijn bovenbenen, af en toe een apart gevoel in mijn knieën en ik ben iets eerder moe dan vroeger. 

Nieuwsgierigheid als groot medicijn

Wat mij in eerste instantie drijft in de vragen rond gezondheid – of dit nu gaat over gezondheid in het algemeen of over genezen van de ziekte van Lyme – is een basale ‘nieuwsgierigheid’.

Bijvoorbeeld de nieuwsgierigheid naar de bacterie die dit veroorzaakt heeft: de Borrelia Burgdorferi. Ik zat laatst in de wachtkamer van de tandarts en was aan het lezen in ’The Persistent Spiral: The Ancient History of Lyme Disease and Tick-Borne Infections’ van M.M. Drymon. De tandarts stond op een gegeven ogenblik pal voor mijn neus en zei nadrukkelijk: ‘Mevrouw Disseldorp’. Ik was zozeer opgegaan in dit ontzettend boeiende boek dat mijn omgeving helemaal was verdwenen. 

Of de nieuwsgierigheid naar al die verschillende behandelmethoden. Wat zijn er ontzettend veel. Haast om wanhopig van te worden! Waar moet ik beginnen?

Of de nieuwsgierigheid naar de vraag ‘Waarom ik?’. In Arnhem heb ik de ziekte van Lyme gehad. Nu woon ik al meer dan 10 jaar in een gebied dat rijk is aan teken. Volgens mij heb ik in deze tijd al meer dan 400 teken uit mijn lichaam verwijderd. In allerlei vormen en maten. De nymfe en de volwassen teek, de schapenteek en de laatste jaren steeds meer de race-teek (de reuzenteek), lopend over mijn lichaam, net vastgeklonken en soms volgezogen met een dik lijf. En nooit in deze jaren heb ik ook maar een symptoom ervaren. Deze geschiedenis rechtvaardigt zeker de vraag ‘Hoe kan dit? Waarom? Waarom ik? Om hierover te mijmeren, na te denken, te voelen.

Kortom: ‘Nieuwsgierigheid, het doet mijn bloed op alle manieren stromen. Als dit al niet helend werkt…

Hoe ga ik genezen van de ziekte van Lyme

Om van de ziekte van Lyme te genezen heb ik mij gericht op het ontgiften van mijn lichaam, het versterken van mijn immuunsysteem en het bestrijden van de Borrelia Burgdorferi bacterie. Middelen die ik tot nu toe inzet / heb ingezet zijn voeding, beweging, yoga, warm- en koud water therapieën, kruidentincturen en meditatie.

Zoals ik in het vorige blog reeds geschreven heb opereer ik vanuit het volgende kader: 

  1. Geen paniek
  2. Meten is weten
  3. Grasduinen
  4. Wie zijn mijn helden, wie wordt mijn rolmodel
  5. Aan de sla
  6. Waarom ik? Wat kan ik er van leren.

Het lijkt alsof ik zeer planmatig te werk ga. Echter, het tegendeel is soms waar. Het hele proces is een voortdurende afwisseling van intuïtief, creatief, chaotisch, analytisch, afgebakend en planmatig bezig zijn. Soms moet ik me zelf echt tot de orde roepen. Mezelf niet te verliezen in de grote hoeveelheid informatie, literatuur en ervaringen die er is over deze ziekte is. Maar al met al lukt dat goed. Ik weet, ik heb niet alle informatie nodig om mijzelf te genezen van Lyme. 

In dit blog ga ik in op de ziekte van Lyme en voeding, mijn expertise. Hoe kan ik voeding inzetten in het genezingsproces? En, kun je iets zeggen over wat de beste voeding is bij de ziekte van Lyme?

Rolmodellen voor mijn genezingsproces

Ik heb het al eerder gezegd. Op wetenschappelijk niveau betekenen ze niets, zijn het niet meer dan anekdotische verhalen. Voor mij zijn ze echter even belangrijk als wetenschappelijk onderzoek. Mijn rolmodellen en helden tonen mij mijn bewuste en deels onbewuste dromen. Het voedt de leeuwin in mij en geeft mij een positieve kracht in het helingsproces. Nog beter gezegd, ze spiegelen de kracht in mij die ik niet, of nog weinig, ontwikkeld heb.
Het is niet dat deze helden mijn idolen worden. Eerder zijn ze voorbeelden waar ik mij aan laaf en waaraan ik mij kan scherpen. Om helder te krijgen waar ik sta. En wat, en hoeveel, ik wil doen om gezond te worden. Hebben ze hun nut hierin gehad, dan verdwijnen ze langzaam naar de achtergrond.

Genezen van Lyme: de rawfooders als rolmodel

Rawfood – een rauw voedingspatroon – heeft op een positieve manier veel betekend in mijn genezing van carpaal tunnel syndroom. In deze hoek zoek ik weer mijn helden. Heeft dit voedingspatroon ook een genezende werking voor de ziekte van Lyme? Zoals ik in het vorige blog reeds heb verteld vind ik op internet drie ervaringen.

Zouden deze vrouwen anno 2024 nog steeds een rauw voedingspatroon aanbevelen bij de ziekte van Lyme? Met twee van hen heb ik persoonlijk, via email en telefonisch, contact gehad. Met de derde vrouw lukte het niet contact te krijgen. Wel vond ik een interview waarin zij, jaren na het hebben van de ziekte, haar eigen aanpak evalueerde.

Aangewende behandelmethoden
Alle vrouwen hadden, zonder positief resultaat, eerst een antibiotica kuur gehad. Waarschijnlijk omdat het bij allen jaren duurde voor een goede diagnose gesteld was. Hierdoor had de bacterie zich reeds diep in de weefsels en gewrichten genesteld, waar antibiotica niet kan komen. In de realiteit van er heel slecht aan toe zijn hebben de vrouwen veel behandelingsmogelijkheden uit het ‘alternatieve’ gezondheidscircuit uitgeprobeerd.
Alle drie vrouwen hebben een rauw voedingspatroon en een watervastenkuur ingezet. Daarnaast werden soms yoga, soms dagelijks gewone – en infrarood sauna, intensieve ademhalingsoefeningen, veel slapen, stimuleren van het lymfesysteem d.m.v. trampoline springen, klassieke acupunctuur en soms, niet inspannende, lichamelijke oefeningen toegevoegd als interventie.
Twee van de drie vrouwen zijn 100% genezen. De derde vrouw geeft aan nog steeds restverschijnselen te hebben in de vorm van een slecht geheugen en snelle vermoeidheid. Maar, zoals zij laat weten, dit is zoveel beter dan niet kunnen lopen en niet kunnen functioneren.

Heeft rawfood de ziekte van Lyme genezen?

Voor wat betreft de inzet van rawfood bij de ziekte van Lyme is het niet duidelijk of dit de belangrijkste factor is geweest in het genezingsproces. Belangrijk wel, allen geven namelijk aan dat het rauwe voedingspatroon een duidelijke verbetering heeft gegeven in het genezingsproces. Een vrouw is tijdens het genezingsproces langzaam overgestapt van omnivoor naar vegetarisch. Van vegetarisch naar vegan. En uiteindelijk van vegan naar raw vegan. En bij elke stap voelde ze verbetering. Een andere vrouw heeft twee keer de ziekte van Lyme gehad en beide keren met goed gevolg hetzelfde protocol gevolgd (rauw voedingspatroon, acupunctuur en beweging).
Twee van de vrouwen volgen anno 2024 nog steeds een rauw voedingspatroon. De derde vrouw is om sociale redenen gestopt.

Watervasten bij de ziekte van Lyme

Voor wat betreft de inzet van watervasten bij de ziekte van Lyme geven de twee vrouwen die een lange watervastenkuur hadden gedaan duidelijk te kennen dat watervasten de symptomen van de ziekte van Lyme spectaculair deden afnemen. De ene vrouw volgde een lange watervastenkuur van 28 dagen zonder professionele begeleiding in aanwezigheid van een vriendin in Costa Rica. De andere vrouw deed ook een zeer lange watervastenkuur, maar wel onder professionele begeleiding in het TrueNorth Health Centre. Dit gezondheidscentrum is in 1984 opgericht door drs. Alan Goldhamer en Jennifer Marano en heeft een grote staat van dienst in de medische en psychische begeleiding bij watervasten kuren. Deze kuren worden vooral ingezet bij chronische ziekten. De derde vrouw deed een heel korte watervastenkuur van twee keer 2-3 dagen.

Watervasten heeft positieve effecten, maar…
Een bijzonder grote vooruitgang werd geboekt in de genezing van Lyme. Vooral bij de langdurige watervastenkuren. Echter, de kuur werd niet als gemakkelijk ervaren. Integendeel. Het moeilijkst was vooral de periode na de vastenkuur. Ofwel omdat je zonder begeleiding verder moest gaan, ofwel omdat het bij een lange watervastenkuur zeer lang duurt voor het microbioom in de darmen zich weer hersteld heeft. Blij als ze zijn met de resultaten, alle ervaring en alle kennis die er nu is meegenomen, zouden ze de watervastenkuur en het voor- en na-traject zeer zeker anders aanpakken.

Hoe laat ik mij inspireren door mijn rolmodellen?

Watervasten
Mijn eigen situatie in ogenschouw nemend zie ik dat ik, na het weer oppakken van een rauw voedingspatroon, alleen maar vooruit ga. In het begin spectaculair, daarna stapje voor stapje. De dagen dat ik mij door de dag sleepte van vermoeidheid zijn voorbij. De dagen dat ik dagelijks moest gaan liggen op de bank omdat mijn bovenbenen niet meer wilden zijn voorbij. Ik kan gewoon werken, ik kan gewoon leven. En ik heb geen grof geschut nodig. Want zo ervaar ik een watervastenkuur wel.

Ook is er bij mij twijfel over de inzet van deze methode. In de Aan Het Roer retreats deel ik o.a. de kennis over het belang van een gezond microbioom voor de gezondheid. En hoe hierbij plantaardige voeding, door de aanwezige fytonutriënten en vezels, van cruciaal belang is. Zoveel kennis is er en zoveel verbanden worden er gelegd tussen het microbioom, het immuunsysteem en vele chronische ziekten. Met een lange watervastenkuur kun je vaarwel zeggen tegen je gezonde microbioom. Weliswaar tijdelijk, maar toch. De problemen met de darmen en de periode van herstel van het microbioom werd door de twee vrouwen die een lange watervasten kuur hadden gedaan als zeer problematisch ervaren.

Hoe kijk ik hier tegen aan? Een watervastenkuur spreekt mij niet aan, mijn gezonde microbioom is mij lief en ik ervaar het zelf doen van deze kuur niet als noodzakelijk. Ik zit op de goede weg en ga door op het pad van de geleidelijkheid.

Een rauw voedingspatroon
Het zit zo ondertussen in mijn genen, een rauw voedingspatroon. De weldaad voelt goed. Een helder hoofd, slapen als ‘een reus van een roos’, en meestal met veel energie de dag ingaand. Buitenshuis laat ik mij in het voedingspatroon verder door de omstandigheden leiden. Soms rauw en soms wat anders. Om daarna thuis weer het mijn vertrouwde patroon op te pakken.

Met dank aan Itsy, Laurie en Elisabeth. Zij hebben mij geholpen wederom te zien hoe helend een rauw voedingspatroon is. Maar, ook al voel ik dat het rauwe voedingspatroon mij goed doet, toch is het goed te kijken of er elementen zijn die ik aan moet passen om het genezingsproces maximaal te bevorderen.

Het beste voedingspatroon bij Lyme

Wat is hier over te zeggen? Wanneer je op de Nederlandse markt kijkt naar kookboeken gericht op een gezond voedingspatroon bij de ziekte van Lyme valt de hoeveelheid nogal tegen. Echter, de Engelstalige markt is een totaal ander verhaal. Al snel tel ik er vijftig, en voor ieder wat wils. Van omnivoor, tot 100% plantaardig en alles wat daar tussen in zit. De overeenkomst: alle voedingsboeken benadrukken het belang van ontstekingsremmende voeding.

Ontstekingsremmende voeding bij de ziekte van Lyme

In een ontstekingsremmend voedingspatroon zijn opgenomen gezonde vetten, groenten, fruit, kruiden, volle granen en kruiden. Tegelijkertijd worden ontstekingsbevorderende voedingsproducten meer vermeden. Dit zijn vooral de producten waarin veel geraffineerde suikers en transvetten verwerkt zijn. En ultra bewerkte voedingsmiddelen.

Waarom ontstekingsremmende voeding
Het ontstekingsmechanisme in het lichaam heeft een helende werking. Voor het lichaam schadelijke elementen worden eruit gewerkt door middel van o.a. ontstekingen. Het opvlammen, temperen en verdwijnen van ontstekingen is een onderdeel van het immuunsysteem. En in een gezond lichaam duurt dit proces kort. De ontstekingen verdwijnen wanneer het schadelijke element is verwijderd.

De bacterie Borrelia Burgdorferi, die de ziekte van Lyme veroorzaakt, kan een overreactie van het immuunsysteem triggeren. Vooral bij chronische Lyme kunnen de langdurige ontstekingen een breed scala aan symptomen veroorzaken, zoals gewrichtspijn, vermoeidheid en neurologische problemen. Het immuunsysteem staat dan continue aan.

Een ontstekingsremmende voeding, dit is voeding rijk aan antioxidanten, omega-3-vetzuren en fytonutriënten, kan op meerdere manieren van positieve invloed zijn in het helingsproces. Het vermindert chronische ontstekingen, herstelt schade aan cellen, verbetert de immuunreacties en ondersteunt herstel van allerlei schade aangebracht door de Borrelia bacterie.

Waar is mijn voedingspatroon ontstekingsbevorderend?

Het gaat buiten het bestek van dit blog de verschillende kookboeken naast elkaar te leggen. Waar het mij om gaat is het volgende. Is mijn voedingspatroon op onderdelen ontstekingsbevorderend en hoe kan ik dat veranderen?

Mijn voedingspatroon onder de loep
Ontstekingsbevorderende voedingsmiddelen met daarin verwerkt geraffineerde suiker, transvetten en ultra bewerkte stoffen eet ik minder dan zelden. Mijn voedingspatroon, met 100% planten, heeft veel vitaminen, fytonutriënten en antioxidanten die ontstekingsremmend werken. En doordat de plantaardige voedingsmiddelen niet verhit worden blijft het grootste gedeelte van deze vitaminen, fytonutriënten en antioxidanten ook intact. Zodat ze hun werking kunnen doen. Meer ontstekingsremmend kan het haast niet worden. Of mis ik nog iets…

Voeding en het immuunsysteem
Een goed werkend immuunsysteem valt of staat bij de inname van voldoende stoffen die dat systeem goed doen draaien. Voldoende vitamine C, D, A en E, voldoende mineralen als Zink, IJzer en Selenium, voldoende eiwitten, voldoende vezels, voldoende Omega-3 vetzuren, voldoende antioxidanten (b.v. in groene bladgroenten, bessen en noten), voldoende fytonutriënten (b.v. de flavonoïden en polyfenolen in groenten, fruit, thee, en cacao), voldoende water. Voldoende van dit alles is als een goede benzine voor je motor. Zonder dat werk je niet goed. Ook je immuunsysteem. Voldoende opnemen is het belangrijkste, voldoende innemen is daarvoor het eerste dat je moet doen. Het minimale wat ik dus zelf kan doen is de inname van micro- en macronutriënten checken. Krijg ik voldoende van alles binnen?

Krijg ik voldoende van alles binnen?
Via Cronometer (de Amerikaanse ‘Mijn Eetmeter’), waar ik voor dit doel mijn dagelijkse voedingsinname invoer, wordt het duidelijk dat het in mijn voeding wel goed zit met de inname van de goede hoeveelheid micro- en macronutriënten. Wat finetunen op jodium en vitamine E inname. That’s all.

Verder besluit ik nog iets meer in de ontstekingsremmende Omega-3 vetzuren te duiken. Vooral omdat hier veel controverse over is in ‘voedingsland’ en ik mijn eigen standpunt over dit onderwerp nog niet helder heb.

Omega-3 vetzuren en voeding

Je celwanden zijn voor een groot deel opgebouwd uit vetten. De verhouding tussen de verschillende soorten vet bepaald te flexibiliteit van de celwand. Te flexibel is niet goed, te star is niet goed.  En nu blijkt dat de verhouding aan vetten die je consumeert correspondeert met de verhouding van de verschillende vetten in je celwand. Teveel van het een (bijvoorbeeld verzadigd vet), of teveel van het ander (bijvoorbeeld Omega-3 DHA) is vragen om moeilijkheden. 

Aanbevolen Dagelijjkse Hoeveelheden voor Omega-3 vetzuren
De verschillende voedingsorganisaties (World Health Organisation, Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid, de Gezondheidsraad en het Voedingscentrum) ontlopen elkaar niet veel bij de ADH’s voor Omega-3 ALA vetzuren. Door alle organisaties wordt 1-3 gram per dag aanbevolen.

Voor wat betreft de EPA / DHA vetzuren liggen de Gezondheidsraad en het Voedingscentrum op een lijn met minimaal 200 mg Omega 3 EPA / DHA vetzuren. De EFSA en WHO adviseren minimaal 250 mg. Het is al met al een minimaal verschil.

Echter, de Orthomoleculaire gezondheidszorg gaat in haar aanbevelingen uit van optimale hoeveelheden voor het bevorderen van de gezondheid en preventie van ziekten. Optimale – in plaats van minimale hoeveelheden. Zo komt deze organisatie uit op een ADH van 2-3 gram Omega 3 ALA en 1-2 gram Omega 3 EPA / DHA vetzuren. De EPA/DHA aanbevelingen zijn 5-10 x zo veel! Het is zo klaar als een klontje. Dat krijg ik absoluut niet binnen. Zou ik meer moeten supplementeren? Juist nu ik de ziekte van Lyme heb?

Verhouding Omega 6 : Omega 3 vetzuren en gezondheid
Ook is er al lange tijd een discussie gaande over de optimale verhouding tussen de Omega-6 – en de Omega-3 vetzuren. Daar waar deze verhouding vroeger ongeveer 1-4 : 1 was is zij nu, door de vervanging van verzadigd – in onverzadigd vet verschoven naar een verhouding die meer de richting van 15-20 : 1 op gaat. Daar waar men eerder boter (vooral verzadigd vet) gebruikte zijn het nu vooral de zaadoliën (vooral onverzadigd Omega-6 vet) die in veel industriële voedingsproducten gebruikt worden. Ook veganisten met een voedingspatroon met veel plantaardige oliën en veel Omega 6 rijke noten en zaden zitten op een verhouding tussen Omega-6 – en Omega-3 vetzuren meer in de richting van 15-20 : 1.

Het voedingscentrum en de WHO constateren de verschuiving maar zien geen correlatie met chronische ziekten. Ze geven aan verzadigd – en transvet zoveel mogelijk te vervangen door onverzadigde vetten: Omega 9-, Omega 6- of Omega 3-vetzuren.

De Orthomoleculaire geneeskunde ziet wel het verband tussen te lage Omega 3 en een te hoge Omega 6 inname en welvaartziekten. Ook sommige alternatieve voedingsstromen, b.v. die van Jesse van der Velde en Richard de Leth, zien dit verband.

En iedere organisatie onderbouwt zijn/haar mening met ‘allerhande zeer gedegen onderzoek’. 

Wat te doen wanneer de wetenschap het niet eens is

In mijn opleidingen ben ik er altijd op gewezen niet af te gaan op enkele onderzoeksresultaten. Belangrijk is het te kijken naar veel onderzoeken gedaan over langere perioden. ‘Look at the trends in the literature.’ Echter, ik weet zeker dat de meeste mensen door alle tegengestelde meningen zullen denken: ‘Het zal allemaal wel……’

Doordat er in de wetenschappelijke onderzoeken rond het onderwerp ‘verzadigd- en onverzadigde vetten, sprake is van tegenstrijdige uitkomsten, zijn er ook verschillende meningen binnen de wetenschappelijke wereld. Politiek, bedrijven en ego’s die aan de haal gaan met een onderzoek dat hun goed uit komt brengen ook veel controverse in de wereld. Waarbij het, in het extreme, lijkt alsof alle zaadproducten (granen, bonen, noten, pitten) en alle zaadoliën (sojaolie, zonnebloemolie), kortom alle producten waar veel Omega 6 in zit, in de ban worden gedaan.

Hoe kunnen we helder blijven?
Hoe kan je over dit onderwerp zelf een helder standpunt innemen? Bij een onderwerp, waarin er grote controverses zijn, ben ik blij het dat er mensen zijn die verschillende wetenschappers zelf aan het woord laten over de onderzoeken. Die vanaf de bron over de controverses praten. Nuances worden dan zichtbaar en tegenstrijdigheden worden begrijpelijk. Bijvoorbeeld gebeurt dit in de podcast The Proof van Simon Hill: ‘Omega 3 versus Omega 6 – a masterclass’. Een aanrader voor wie meerdere wetenschappers over dit onderwerp wil horen praten. 

Onverzadigde vetzuren in mijn voedingspatroon

Ik heb de ziekte van Lyme en vind het belangrijk te gaan voor een optimale hoeveelheid ADH Omega 3. Ik heb de Omega-3 ALA inname, in de vorm van lijnzaad, hennepzaad, walnoten en groene groenten, in mijn voedingspatroon verhoogd. De ratio Omega 6 : Omega 3 valt binnen een gezonde range, zonder dat ik echt veel gekort heb op de voedingsproducten met veel Omega-6 vetzuren. En ik neem een algensupplement van ongeveer 500 mg EPA/DHA. Is dit voldoende? Alles valt of staat met het feit of mijn lichaam het vermogen heeft goed de ALA-vetzuren om te zetten naar de DHA-vetzuren.

Na het beluisteren van de podcast van Simon Hill en met de kennis die ik heb, kies ik ervoor terug te gaan naar een van mijn uitgangspunten: ‘Meten is weten’. Is mijn lichaam in staat de dit klusje te klaren? We zullen zien, de uitslag van de test is nog niet binnen.

Marjo Disseldorp in de tuin van De Imme

Genoeg over voeding

Genoeg over voeding. Ik ben tevreden met het resultaat en voorlopig laat ik dit onderwerp even rusten. Het finetunen met de Omega 3 vetzuren zal ergens in een volgende blog in een voetnoot vermeld worden. En de volgende keer zal ik duiken in een ander onderwerp in relatie tot mijn genezingsproces van Lyme.

Bedankt voor jullie aandacht en tot de volgende keer. 

Aan het roer van je gezondheid symbool

Dit is mijn verhaal, mijn weg.
Wat is jouw verhaal?

Hoe ga jij aan het roer van je gezondheid staan?
Misschien wil je stilstaan en voelen wat voor jou werkt, maar de tijd ontbreekt.
Je wilt bijsturen, maar weet niet goed hoe.
Misschien heb je inspiratie nodig?

Wees dan welkom bij een van de ‘Aan Het Roer’ retreats in De Imme
 Een weekend met kookworkshops, presentaties, kundalini yoga,
zelfonderzoek, mindfulness, natuurbeleving en ontspanning.

Een weekend waarin je wordt ondergedompeld
in een wereld van plantaardige voeding, yoga en gezondheid.
En in een wereld vol natuur.

Succes gegarandeerd. Jij gaat aan het roer staan van jouw gezondheid!
Er zijn nog een paar plekjes in de volgende weekenden:
18-20 oktober of 29 november – 1 december.

Wees van harte welkom.

Informatie & Boeken

Heb je vragen? Mail of bel dan even: de-imme@weerribben.eu / 06-12618904