Wie kent niet ‘The Blue Zones’. Het boek, in 2008 geschreven door Dan Buettner, met als ondertitel ‘9 lessons for living longer from the people who’ve lived the longest’.
In het Nederlands vertaald als ‘De blue zones-methode, gelukkig en gezond oud worden’.
Het boek gaat in op een aantal gebieden in de wereld waar de mensen bovengemiddeld oud worden zonder chronische ziekten te ontwikkelen. Hoe doen ze dat? En vooral, wat kunnen wij van hen leren?
Loma Linda, een vreemde eend in de bijt
Sardinië in Italië, Icaria in Griekenland, Okinawa in Japan, Nicoya in Costa Rica. Al deze gebieden hebben als overeenkomst dat het lijkt alsof je terug in de geschiedenis gaat. Een leven op het platteland, in alle rust, ver weg van de geïndustrialiseerde wereld. Ver weg van het stadse leven.
De op traditie gestoelde levenswijze is deels een bewuste keuze maar vaak ook ingegeven door het lage inkomensniveau van de mensen en de locatie van de gebieden. En het zijn vooral de ouderen die zo leven. De jongeren trekken in hoge percentages weg uit deze veelal geïsoleerde gebieden. Naar de stad waar zij betere toekomst mogelijkheden zien op het gebied van studie en werk. Haast automatisch betekent deze verhuizing ook een aanpassing aan een meestal minder gezonde levensstijl. Het lijkt alsof het verhaal wil zeggen dat gezond leven haast onmogelijk wordt wanneer de maatschappij een hogere graad van mechanisatie, industrialisatie en welvaart heeft.
Het verhaal van Loma Linda
Het verhaal uit Loma Linda is een andere. Hier klinkt eigenlijk het verhaal van de Zevende-dags Adventisten. De inspiratie tot een leven is bij deze groep mensen een religieuze. Verder kiezen ze heel bewust voor aansluiting bij alle wereldse ontwikkelingen op het gebied van kennis, techniek en ICT. Bijvoorbeeld op het gebied van gezondheidszorg en wetenschap. Zij zijn niet afgesloten van de rest van de wereld maar staan er midden in. Als religieuze groepering zijn de Zevende-dags Adventisten ontstaan in de Verenigde Staten in de tweede helft van de 19e eeuw als afsplitsing van de protestantse kerk.
Voor wat betreft hun levensstijl speelt onderstaande bijbelfragment een grote rol.
“Of weet u niet dat uw lichaam een tempel is van de heilige Geest,
die in u woont en die u ontvangen hebt van God? Weet u niet dat u niet van uzelf bent?
U bent gekocht en betaald, dus bewijs God eer met uw lichaam.”
Korinthiërs 6:19-20
Het is hun streven het lichaam, de tempel van de heilige geest, zo zuiver mogelijk te houden. Dit heeft een tal van voorschriften tot gevolg. Waar andere protestantse stromingen zich vooral richten op het geven van richtlijnen op het gebied van geest en seksualiteit gaat de Adventisten kerk verder. Ook voeding heeft volgens hen een grote rol in het bereiken van een zuiver lichaam.
Geen dogma in voeding
In het vierhonderd pagina’s tellende ‘Council on Food and Diet’ geeft Ellen G. White, een van de oprichters, haar op de bijbel geïnspireerde visie hoe voeding voor een gezond lichaam kan zorgen. ‘Graan, fruit, noten en groenten vormen het dieet dat onze Schepper voor ons heeft gekozen. In natuurlijke vorm of zo eenvoudige mogelijk bereid zijn dit de gezondste en meest voedzame voedingsmiddelen die er zijn. Ze geven kracht, uithoudingsvermogen en een groot intellectueel vermogen.’ Deze visie was geen dogma, maar zorgde wel voor een gemêleerd voedingspatroon onder de Zevende-dag Adventisten. Er waren carnivoren, vegetariërs, pesco vegetariërs en veganisten. Voor de veganisten spreekt het voor zich, maar ook bij de andere groepen overheerste de voeding van plantaardige voedsel.
Ziekenhuizen en wetenschap
Wat de Zevende-dags Adventisten bijzonder maakt is dat zij vanaf het begin van hun bestaan aansluiting hebben gezocht bij de reguliere wetenschap. Jongeren vanuit hun gemeenschap werden naar de universiteit gestuurd om medicijnen te studeren. Vanaf de tweede helft van de 19e eeuw werden instituten opgericht waar patiënten behandeld werden met leefstijl adviezen, operaties en reguliere behandelplannen en/of een combinatie van beiden. Later werden er ook opleidingsinstituten voor artsen opgericht om de Adventistische versie van holistisch genezen te onderwijzen. Een mengeling dus van leefstijladviezen en reguliere geneeswijzen. In 1905 is het huidige Loma Linda University and Medical Center (LLUMC) opgericht. En daarna steeds verder uitgebreid en gemoderniseerd.
Onderzoek
Na de tweede wereldoorlog ging in de VS de welvaart behoorlijk omhoog. Echter, tegelijkertijd nam ook het aantal chronische ziekten als b.v. kanker en hart- en vaatziekten aanzienlijk toe. Voor wetenschappers was dit de aanleiding om allerlei onderzoeken op te zetten om te achterhalen wat de oorzaak was. De Zevende-dags Adventisten waren een uitstekende groep om meegenomen te worden in studies. De levenswijze van deze groep mensen was in grote lijnen gelijk. Alleen de manier waarop zij zich voedden verschilde. Vele grote studies zijn gedaan, alleen onder Zevende-dags Adventisten of als controlegroep bij studies onder bevolkingsgroepen met SAD (Standaard Amerikaans Dieet). Vele tientallen jaren zijn we verder en vele voorlopige conclusies zijn getrokken.
Wat nu voor iedereen gesneden koek is, was toentertijd spectaculair nieuws. Onder andere door de Adventist Health Study I (AHS-1), gedaan van 1974-1988, werd duidelijk dat je leefpatroon, een combinatie van allerlei factoren als voeding, beweging, gemeenschapszin, betekenis voelen in je leven, slaap, hygiëne etc. etc., ervoor kunnen zorgen dat je zelf invloed kan uitoefenen op je gezondheid. Jezelf voortbewegen naar meer gezondheid of naar meer ziekte. En het staat buiten kijf dat de Zevende-dags Adventisten een positief verhaal laten klinken. Ik wil niet op de detail hier in gaan, maar alleen de vraag stellen ‘hoe kan hun leven het onze stimuleren?’
Hoe gezond is de toekomst van Loma Linda
De leefwijze van de meeste ‘Blue Zones’ gebieden zijn gedoemd te verdwijnen met het oprukken van een meer westerse levensstandaard. Hoe zit dat in Loma Linda? Twee generaties geleden was 80% van de bewoners van Loma Linda Zevende-dags Adventist, nu is dat minder dan 50% op een populatie van 23.000 inwoners. Vroeger was het een dorp op het platteland, nu is het platteland ver te zoeken. Loma Linda en Los Angeles zijn strak tegen elkaar aangegroeid.
Vroeger waren hier geen fastfoodketens. Nu zijn er o.a. McDonald’s, KFC, Del Taco en Baker’s Burgers. Toch blijft het relatief gezien gemakkelijk in Loma Linda een gezonde levensstijl aan te nemen. De Zevende-dags Adventisten laten door hun leefstijl nog steeds goede resultaten zien. Op het gebied van gezonde voeding is deze stad een waar eldorado vergeleken met welke andere stad dan ook in de wereld. Alle winkels hebben een rijk aanbod van veel groenten, fruit, noten en granen. Een van de grootste supermarkten is in het bezit van de Universiteit en draagt in het aanbod ook de levensstijl uit.
De verwachting is dat het aantal Zevende-dags Adventisten verder zal dalen. De verwachting is ook dat bewustwording op het gebied van gezondheid in het algemeen zal toenemen. Welke nieuwe balans zal er ontstaan? Er is geen wijs woord over te zeggen. Een optelsom van alle individuele keuzen. Plus dat de meerderheid, net zoals nu, een grotere stempel zal drukken op het beleid rond gezondheid.
Wat kunnen we leren van Loma Linda
Wij leven bij verre na niet in een omgeving waarin gezondheid zo maatschappelijk wordt gedragen als in Loma Linda. Hoe kunnen wij ons dan laten inspireren? Een ingeving kreeg ik bij het lezen van een passage uit het boek ‘The Blue Zones’. De schrijver Dann Buetner zegt aan Marge Jetton, een van de 100-jarigen uit Loma Linda, na het meemaken van haar ochtendgym:
‘Ik kan niet geloven dat je niet het minste beetje buiten adem bent. IK zou buiten adem zijn!’ ‘Echt?’ antwoordde ze, en in een tijdsbestek van een paar seconden zag ik drie reacties over haar gezicht bewegen: grote verbazing dat ik niet goed voor mijn lichaam zorgde, skepsis dat ik haar misschien voor de gek hield en dan oprechte bezorgdheid dat ik haar de waarheid vertelde.
Zij reageerde op dezelfde wijze als ik zou reageren wanneer iemand mij vertelt dat hij/zij nooit zijn tanden poetst. De zorg voor het lichaam, het eten van het voedsel dat het lichaam doet gedijen, de bewegings- en sportroutine, de Zevende-dags Adventisten doen het als vanzelfsprekend. Elke dag weer. Net zo vanzelfsprekend als wij onze tanden poetsen, met bestek eten, iedereen feliciteren als iemand jarig is, elke dag douchen etc. Bewustwording van wat belangrijk is voor de gezondheid is een langzaam proces. Het aanleren van een nieuw patroon, een nieuwe gewoonte, misschien een nog langzamer proces. Mijns inziens is het allerbelangrijkste dat we kunnen leren van de Zevende-dags Adventisten dat we elkaar meer ondersteunen en meer stimuleren. Zodat we gedragen worden naar gezondheid, zoals religie dat doet bij de Zevende-dags Adventisten.
*
Inspiratie
“Begin door te doen wat nodig is,
Daarna wat mogelijk is,
En plotseling doe je het onmogelijke.”
Franciscus van Assisi (1181-1226)
*
Meer inspiratie nodig?
Aan Het Roer van je gezondheid
